Rüthen: Stadswandeling

De historische stadsmuur van Rüthen

De 14e-eeuwse vestingwerken verbonden vier stadspoorten en elf torens met een stadsmuur. De hele stadsmuur was ongeveer 3000 meter lang. De vestingwerken werden gebruikt om de inwoners te beschermen, bijvoorbeeld in de vete van Soest, in de Dertigjarige Oorlog of in veldslagen die de landheren tegen elkaar voerden, en om roofridders te weren. De muren waren tussen de 1,20 meter en 1,80 meter breed en tussen de 3,00 meter en 3,50 meter hoog. De dikte van de muur liep taps toe naar de top, waar de borstwering werd beschermd door een muurkroon, onderbroken door observatie- en schietgaten. Op plaatsen waar de stad niet werd beschermd door steile hellingen vanwege de ligging op een heuveltop, maar zich uitstrekte tot in het open platteland, werden ook dubbele grachten aangelegd.

De Hachtor poort en de halfronde Hexenturm en grote overblijfselen van de stadsmuur zijn bewaard gebleven van de stadsversterkingen. Vandaag de dag vormt de voormalige stadsmuur een rondweg om de historische binnenstad die uitnodigt tot een bezoek. Je krijgt steeds weer nieuwe inzichten en uitzichten op de geschiedenis van Rüthen en het natuurpark Ansberger Wald met zijn vele idyllische plekjes.

Ambachtsdorp en touwslagerij

De geschiedenis van oude, plaatselijke ambachten (steenhouwers, smeden) wordt je gepresenteerd in het historische handwerksdorp. Het naburige gebouw van een voormalige touwslagerij (1914) documenteert het belang van een ambacht dat ooit onmisbaar was.

Als bouwmateriaal heeft de groene zandsteen uit de omgeving van Rüthen een beslissende invloed gehad op de plaatselijke architectuur- en kunstgeschiedenis. De steen met zijn karakteristieke groenachtige kleur heeft ook buiten Soest naam gemaakt. Om het belang van de winning en verwerking in de regio te eren, opende de Förderverein Heimatpflege und traditionelles Brauchtum Rüthen e.V. in november vorig jaar een historisch ambachtsdorp. In 14 maanden werd met steun van de NRW-Stiftung een project opgezet dat een overzicht geeft van de geschiedenis van het regionale handwerk. De permanente tentoonstelling geeft informatie over geologische structuren, mijnbouwvoorschriften, de ontwikkeling van mijnbouwtechnieken en vormen van steenbewerking door de geschiedenis heen.

De Hexenturm is de enige volledig bewaard gebleven verdedigingstoren van de stadsversterkingen. In de 17e eeuw werden in het gebouw vermeende tovenaars en heksen opgesloten. Tegenwoordig herbergt de toren een klein documentatiecentrum met tentoonstellingen over de tijd van deze heksenprocessen. Het bronzen reliëf aan de buitenkant herdenkt alle mensen die vervolgd werden, maar wijst ook op mensen die tegen dit onrecht in opstand kwamen. Het toont onder andere de geestelijken Friedrich Spee en Michael Stapirius (Rüthen), die als tijdgenoten moedig hun stem verhieven tegen de heksenvervolging in die tijd. Geïnteresseerden kunnen de Hexenturm bezoeken als onderdeel van een rondleiding door de stad.

De Joodse begraafplaats in de voormalige vestinggracht van Hachtor

De Joodse begraafplaats in Rüthen is de oudste oorspronkelijke begraafplaats van Westfalen. In 1625 schonk de stad Rüthen de plaatselijke joden de vestinggracht aan de rand van de noordelijke stadsmuur, ten oosten van de Hachtor, als permanente begraafplaats voor hun overledenen, nadat daar al eerder (vermoedelijk sinds de late middeleeuwen) joodse graven waren aangelegd. Schriftelijke bronnen uit 1447 en 1279 leveren bewijs van eerder joods leven in Rüthen. De joodse nederzetting in de stad Rüthen bestaat sinds 1587. De joodse gemeenschap werd in 1942 door de nazi's vernietigd.

Het recht om te begraven op de "Judenhagen" - de oudste naam voor de joodse begraafplaats in Hachtor - dat in 1625 door het stadsbestuur van Rüthen werd verleend, gold vanaf 1700 ook voor de joden die sindsdien in het stadsdorp Altenrüthen zijn gedocumenteerd. Het laatste graf werd in 1958 gelegd en sindsdien wordt deze begraafplaats volgens Joodse rituelen als verlaten of gesloten beschouwd.

De uiterst zeldzame oorspronkelijke topografie van een Joodse begraafplaats uit de stedelijke Middeleeuwen die hier nog zichtbaar is, maakt deze begraafplaats tot een Westfaals cultuurmonument van bovenregionaal belang.

In 2009 werkte de stad Rüthen als eerste gemeente in Westfalen samen met het Steinheim Instituut voor Duits-Joodse geschiedenis in Duisburg om de 80 overgebleven grafstenen van meer dan 200 graven met een totale oppervlakte van 1821 vierkante meter wetenschappelijk te catalogiseren en te indexeren met als doel ze digitaal te bewerken. Instituutmedewerker Nathanja Hüttenmeister M.A. vertaalde en interpreteerde de inscripties met hun ornamentele symboliek en gaf uitleg over de culturele ontwikkeling van de begraafplaats. De biografische en genealogische onderzoeksresultaten, die zij ook samenstelde, kunnen in de toekomst gemakkelijk worden aangevuld, uitgebreid en eventueel gecorrigeerd dankzij de transparantie en flexibiliteit van de gekozen digitale bewerkingstechniek. Het stadsarchief van Rüthen (stadtarchiv@ruethen.de) ontvangt graag informatie of suggesties in dit verband.